ماهیت حساب در حسابداری

 پردیس فناوری کیش _ طرح ملی مشاوره متخصصین صنعت و مدیریت _ گروه حسابداری

 

“ماهیت حساب در حسابداری”

به‌طور کلی اصلی ترین معادله حسابداری شامل بخش دارایی ها در سمت راست و بدهی ها و سرمایه در سمت چپ است:

دارایی = بدهی + سرمایه

1 – به حساب هایی که متعلق به سمت راست معادله حسابداری باشند “حساب با ماهیت بدهکار” گفته می شود؛ مثل موجودی نقد و بانک ، حساب های دریافتنی ، موجودی کالا ، دارایی های ثابت ، هزینه ها و بهای تمام شده.

2 – به حساب هایی که متعلق به سمت چپ معادله حسابداری باشند “حساب با ماهیت بستانکار” گفته می شود؛ مثل حساب های پرداختنی ، تسهیلات ، سرمایه ، درآمد و فروش .

–  بدین ترتیب افزایش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بدهکار ثبت می شود و کاهش در حساب های با ماهیت بدهکار در ستون بستانکار ثبت می شود. اما افزایش در حساب های با ماهیت بستانکار در ستون بستانکار ثبت می شود و کاهش در حساب های با ماهیت بستانکار در ستون بدهکار ثبت می شود.

 

 

(حسابهای موقت)

حسابهای موقت یا سود و زیانی ، حسابهایی هستند که با پایان یافتن دوره مالی با یک حساب واسطه بسته شده و مانده آن‌ها به دوره مالی بعد انتقال نمی یابد.

حسابهای مربوط به صورت سود و زیان جزء حسابهای موقت هستند، زیرا مانده این حسابها ( درآمد/فروش ، خرید ، هزینه های مستقیم خرید ، برگشت از فروش و تخفیفات ، برگشت از خرید و تخفیفات ، تخفیفات نقدی خرید و فروش و کلیه هزینه ها ) به حساب خلاصه سود و زیان که همان حساب واسطه هست بسته می شوند.

مانده حساب خلاصه سود و زیان ، سود یا زیان ویژه دوره مالی است که به حساب سود و زیان انباشته که یک حساب دائمی است انتقال می یابد. در نتیجه در پایان دوره مالی ، مانده ای از این حسابها وجود ندارد که به دوره مالی بعد منتقل گردد.

(حسابهای دائمی)

حسابهای دائمی یا ترازنامه ای همانطوری که از نامشان پیداست ، دائمی اند. بعبارتی مانده آنها مربوط به یک دوره مالی نبوده و در پایان هر دوره مالی مانده آنها به دوره مالی بعد انتقال می یابد.

حسابهای موجودی نقد و بانک ، حسابهای دریافتنی/پرداختنی ، موجودی مواد و کالا ، پیش دریافتها و پیش پرداختها از این دسته اند.

• • (حسابهای مخلوط)

این حسابها همانطوری که از نامشان پیداست ، مخلوطی از حسابهای دائمی و موقتی اند. بدین ترتیب در پایان دوره مالی ، با استفاده از تعدیلات، آن قسمت از مانده حساب را که جزء حسابهای موقتی است باید به عنوان درآمد/هزینه دوره شناسایی شود و به خلاصه سود و زیان بسته می شوند و الباقی که جزء حسابهای دائمی است به ترازنامه پایان دوره انتقال می یابد.

پیش پرداختهای هزینه ، پیش دریافتهای درآمد نمونه ای از حسابهای مخلوط هستند.

(تفاوت تراز آزمایشی با ترازنامه)

در تراز آزمایشی مانده تمام حساب ھا “نمایش” داده می شود ، اعم از حساب ھای دائم و موقت که می تواند بسته به نوع کدینگ شرکت در سطح حسابهای کل ، معین و تفضیل تهیه گردد و معمولا هم در پایان هر ماه از سیستم مالی اخذ میگردد ولی در ترازنامه فقط مانده حساب ھای دائمی شرکت آنهم در پایان هر دوره مالی “گزارش” می گردد. بعبارت دیگر ترازنامه گزارشی است که مانده گروه داراییهای شرکت ( موجودی نقد ، حسابهای دریافتنی ، موجودی کالا و…) در سمت راست و مانده بدهی ها و سرمایه شرکت در سمت چپ گزارش میگردد.

• (تفاوت بهای تمام شده کالای ساخته شده با بهای تمام شده کالای فروش رفته)

بهای تمام شده کالای ساخته شده به نوعی شامل موجودی مواد اولیه ، دستمزد و سربار های ساخت است که در قسمت راست ترازنامه تحت عنوان موجودی کالا با ماهیت دارایی نگهداری می شود. زمانی که محصول به فروش می رسد بهای تمام شده کالای ساخته شده از انبار خارج می شود و به بهای تمام شده کالای فروش رفته تبدیل می گردد که به نوعی در صورت حساب سود و زیان کاهنده حساب درآمد فروش است.

به روایتی بهای تمام شده کالای ساخته شده یک حساب دائمی و بهای تمام شده کالای فروش رفته یک حساب موقت می باشد.