در سال‌های نخست ظهور اندروید، به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری این سیستم‌عامل در زمان‌های مشخصی منتشر نمی‌شدند. بارها پیش می‌آمد که این به‌روزرسانی‌ها برای گوشی‌های اندرویدی در باز‌ه‌های زمانی مختلف یا حتی چندین بار در طول سال، منتشر می‌شدند. با این‌حال، گوگل این روزها رویکردی منظم‌تر از قبل در پیش گرفته و هر سال ماهانه، یک به‌روزرسانی عمده و چندین به‌روزرسانی کوچک امنیتی را برای گوشی‌های مبتنی بر اندروید منتشر می‌کند.

با این‌وجود اگر گوشی‌ شما همچون محصولات سری نکسوس و پیکسل ساخت گوگل، سیستم‌عامل اندرویدخالص نداشته باشد، قطعاً هیچ‌گاه نمی‌توانید از زمان انتشار به‌روزرسانی جدید یا حتی انتشار و عدم انتشار آن برای دستگاه خود، مطمئن باشید.

در بیشتر مواقع، کاربران جدید اندروید پس از اطلاع از عدم انتشار به‌روزرسانی جدید برای گوشی هوشمند جدیدشان، ناراحت و ناامید می‌شوند. مسئله‌ی آزاردهنده‌ی دیگر این است که در برخی موارد حتی گوشی‌های جدیدی هم که به بازار عرضه می‌شوند، مبتنی بر جدیدترین نسخه‌ی سیستم‌عامل اندروید نیستند. که باید از خود پرسید، دلیل این موضوع چه می‌تواند باشد؟

اکوسیستم اندروید

برخلاف اکوسیستم ios که اپل سالانه، چند دستگاه جدید مبتنی بر آن منتشر می‌کند، اندروید اکوسیستمی بسیار شلوغ‌تر (و در نتیجه بی‌نظم‌تر) دارد. در حقیقت هر شرکت تولیدکننده‌ای می‌تواند تبلت یا گوشی هوشمند خود را بسازد، آن را به اندروید مجهز کند و سرانجام به‌دست مشتریانش برساند. در بازه‌ی زمانی ۱۰ ساله‌ بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۷، فقط ۱۴ دستگاه آیفون مختلف روانه‌ی بازار شد اما در همین بازه‌ی زمانی، هزاران گوشی اندرویدی از سوی شرکت‌های مختلف عرضه شده‌اند. تعجب نکنید، هزاران؛ این رقم واقعی است!

علاوه‌بر این، گوشی‌های اندرویدی در زمینه‌ی قطعات سخت‌افزاری تنوع بسیار بیشتری دارند و این سیستم‌عامل موظف است با آن‌ها همگام‌ شود. برخی از گوشی‌ها در رده‌ی محصولات بسیار ارزان‌قیمت جای می‌گیرند که بیشتر، ساکنین کشورهای در حال توسعه برای رفع نیازهایشان از آن‌ها استفاده می‌کنند. برخی دیگر از گوشی‌ها، اصطلاحاً «پرچم‌دار» هستند که به سخت‌افزاری قدرتمند تجهیز می‌شوند. پرچمداران اندرویدی در اکثر مواقع، صرف‌نظر از پردازنده، به سخت‌افزاری قدرتمندتر از آیفون‌های اپل مجهز هستند.

با این وجود، مجموعه‌ای از گوشی‌های اندرویدی هستند که با نگاهی اجمالی به آن‌ها می‌توان متوجه شد، از لحاظ چرخه‌ی به‌روزرسانی سیستم‌عامل و پشتیبانی از محصول، بسیار به آیفون‌ها مشابه هستند پیکسل‌های گوگل از جمله محصولات مذکور هستند؛ گوشی‌های هوشمندی که گوگل خود به‌صورت اختصاصی تولید می‌کند و محبوبیت چشمگیری هم دارند.

درحالی که تمام شرکت‌های سازنده‌ی گوشی‌های هوشمند می‌توانند روی دستگاه خود، نسخه‌‌ی سفارشی‌سازی‌شده‌ای از اندروید قرار دهند، پیکسل که برندی متعلق به خود گوگل است، به اندروید خام مجهز می‌شود. این نسخه از سیستم‌عامل گوگل، در حقیقت یگانه‌ترین و مرتب‌ترین تجربه‌ای را ارائه می‌دهد که می‌توانید از اندروید تصور کنید. گوگل، خودش روی انتشار به‌روزرسانی برای پیکسل‌ها نظارت می‌کند، بنابراین این محصولات عموماً نخستین گوشی‌هایی هستند که در زمان انتشار جدیدترین نسخه‌ی اندروید، آن را دریافت می‌کنند.

 با این‌حال، داستانِ سایر محصولات کاملاً فرق می‌کند.

چرا گوشی شما، به نسخه‌ی جدید اندروید به‌روزرسانی نمی‌شود؟

سازندگان گوشی‌های موبایل نظیر سامسونگ، اچ‌تی‌سی و هواوی برای این‌که بتوانند سیستم‌عامل اندروید را در دستگاه خود استفاده کنند، لازم است درایورهای این سیستم‌عامل را به‌طور ویژه برای دستگاه‌های خود شخصی‌سازی کنند. این درایورها در اغلب موارد، متن‌بسته (Closed Source) هستند و این یعنی فقط خود آن شرکت می‌تواند آن‌ها را به‌روزرسانی کند. بدیهی است که گوگل نمی‌تواند به‌همین‌سادگی نسخه‌ای از اندروید را به انتشار برساند که با همه‌ی دستگاه‌های بازار کار کند. در حقیقت، گوگل نسخه‌ی جدید را منتشر می‌کند و بعد، این سازندگان گوشی‌ها هستند که باید وارد عمل شوند و آن نسخه را برای همه‌ی دستگاه‌های خود، شخصی‌سازی و منتشر کنند.

البته هماهنگ‌شدن یک نسخه از اندروید با گوشی‌های مختلف، فقط از طریق درایورها انجام نمی‌شود. بسیاری از شرکت‌های سازنده‌ی گوشی‌های موبایل اندرویدی مثل سامسونگ و ال‌جی (و البته دیگر شرکت‌های شناخته‌شده) برای این‌که گوشی‌‌هایشان را به دستگاهی منحصر‌به‌فرد تبدیل کنند، روی سیستم‌عامل آن‌ها پوسته‌ی اختصاصی قرار می‌دهند (مثل One UI برای گوشی‌های جدید سامسونگ، EMUI برای گوشی‌های هواوی و…).

به‌عبارتی ساده‌تر، چنین شرکت‌هایی رابط کاربری اندروید را از جوانب زیادی تغییر می‌دهند، مواردی را به آن اضافه و از آن حذف می‌‌کنند یا اپلیکیشن‌های اختصاصی خود را در آن قرار می‌دهند. نباید فراموش کرد که اعمال همه‌ی این تغییرها، نیازمند صرف زمان و انرژی بسیار زیادی است. از این رو هر موقع که نسخه‌ی جدید اندروید منتشر می‌شود، سازندگان مجبورند آن را با همه‌ی ویژگی‌های مدنظر خود شخصی‌سازی کنند که طبیعتاً پروسه‌ای زمان‌بر است و سبب تأخیر در انتشار نسخه‌ی جدید این سیستم‌عامل برای دستگاه‌های شرکت‌های نام‌برده می‌شود.

با این‌همه، موضوع فقط به این هم خلاصه نمی‌شود. در حقیقت برخی از به‌روزرسانی‌های اندروید به سخت‌افزاری قدرتمندتر نیاز دارند و این یعنی روی دستگاه‌های قدیمی‌تر نصب نمی‌شوند. البته این قضیه  منحصر به اندروید نیست و چنین اتفاقی را برای به‌روزرسانی‌های iOS و حتی سیستم‌عامل‌های دسکتاپ هم شاهد هستیم.

از طرفی، با در نظر گرفتن این‌ که تعداد بسیار زیادی دستگاه اندرویدی در بازار وجود دارد، اکثر آن‌ها خیلی‌ زودتر از دستگاه‌های دسکتاپ یا دستگاه‌های مبتنی بر iOS از چرخه‌ی دریافت به‌روزرسانی جدید خارج می‌شوند. اگر یک شرکت سازنده برای مثال هر سال ۶ مدل مختلف از دستگاه‌هایش را تولید کند، آیا پشتیبانی مداوم سال به سال، از همه‌ی آن‌ها ارزشش را دارد؟ عموماً شرکت‌های سازنده‌ی دستگاه‌های اندرویدی، تا آن حد که باید، به ادامه‌ی پشتیبانی از دستگاه‌ خود پس از عرضه‌ی رسمی آن به بازار، تمایل نشان نمی‌دهند (این موضوع به‌ویژه برای دستگاه‌های ارزان‌قیمت نمود پیدا می‌کند).

با عرضه‌ی تعداد زیادی دستگاه جدید به بازار، انگیزه‌ی بسیار کمی برای صرف‌ زمان به‌منظور انتشار به‌روزرسانی برای محصولی که به‌تازگی با نسخه‌ای جدید جایگزین شده است، در شرکت‌ها مشاهده می‌شود. چنین شرکت‌هایی همواره تمایل دارند که شما به‌عنوان مشتری، سراغ خرید مدل جدید‌تر بروید که در عمل سود بیشتری هم برای آن‌ها دارد. از همین‌رو ترجیح می‌دهند مدل قدیمی را از لحاظ نرم‌افزاری به‌روز نکنند. البته این روند در طول زمان حداقل برای گوشی‌های پرچم‌دار بهتر و بهتر شده، اما  باید این را هم در نظر گرفت که هر ساله این گوشی‌ها، گران‌تر از قبل می‌شوند و مشتری لازم است هزینه‌ی بیشتری برای تهیه‌ی آن‌ها پرداخت کند. مطمئناً هنوز با آن روز فاصله‌ی زیادی داریم که شرکتی مثل سامسونگ بتواند همچون گوگل از محصولاتش پشتیبانی نرم‌افزاری بکند.

آخرین نکته این‌که سازندگان گوشی‌های هوشمند‌ مبتنی بر اندروید همواره زیر بار منت اپراتورهای تلفن‌های همراه بوده‌اند؛ اپراتورهایی که به‌تنهایی می‌توانند انتشار به‌روزرسانی‌های جدید را برای گوشی‌هایی که سیم‌کارت‌های آن‌ها را دارند به تعویق بیندازند. گرچه اپل قدرت لازم برای تسلط بر این اپراتورها را دارد و با خیال راحت به‌روزرسانی‌های جدیدش را هر زمان که بخواهد منتشر می‌کند، اما اکثر گوشی‌سازهای اندرویدی چنین توانایی‌ای ندارند. باز هم تاکید می‌کنیم که این روند در طول زمان بهتر شده است، اما هنوز با رسیدن به سطح عالی فاصله‌ی بسیار دارد.

چگونه به‌روزرسانی‌های جدید اندروید را سریع‌تر دریافت کنیم؟

اگر از این‌ دلسرد شده‌اید که دستگاه‌های اندرویدی‌تان به‌روزرسانی جدید را دریافت نمی‌کنند، راه روشنی وجود دارد که می‌توانید بر آن تکیه کنید: سراغ خرید پیکسل‌ها بروید؛ روند ساخت، فروش و پشتیبانی از این گوشی‌ها را خود گوگل انجام می‌دهد، بنابراین پیکسل‌ها همواره به‌موقع جدیدترین به‌روزرسانی‌های این سیستم‌عامل را دریافت می‌کنند. بد نیست بدانید که گوگل این سطح از پشتیبانی را برای گوشی‌های پیکسل به‌مدت حداقل دو سال تضمین می‌کند، همچنین همین پشتیبانی را برای همه‌ی به‌روزرسانی‌های عمده‌ی اندروید و سه سال را برای به‌روزرسانی‌های ماهانه‌ی امنیتی.

اگر بنا به هر دلیلی نمی‌توانید سراغ خرید پیکسل‌ها بروید، می‌توانید برای خرید مدل‌های جدید گوشی سامسونگ یاگوشی هواوی و دیگر برندهای معتبر اقدام کنید. خبر خوب آن است که اکثر شرکت‌های بزرگی که گوشی‌های اندرویدی دارند مثل سامسونگ، در چند سال اخیر، پشتیبانی نرم‌افزاری بهتری از پرچمداران خود به‌عمل آورده‌اند و از چنین دستگاه‌هایی به‌مدت حداقل دو سال پشتیبانی می‌کنند. برای مثال، بهتر است به گوشی گلکسی S7 اشاره کنیم. محصولی که در سال ۲۰۱۷ (درحالی که حدوداً یک سال و نیم از عرضه‌ی آن می‌گذشت.) به همان نسخه‌ای از سیستم‌عامل اندروید مجهز بود (اندروید نوقا) که گلکسی S8 از آن استفاده می‌کرد اما همین موضوع که این دو گوشی به یک نسخه از اندروید مجهز هستند، خودش می‌تواند به‌عنوان یک مشکل مطرح شود.

در اواخر سال ۲۰۱۷، درحالی که گلکسی S8 پرچم‌دار سامسونگ به‌شمار می‌آمد، هنوز هم به نسخه‌ی اوریو (که در آن زمان چند ماه از انتشارش می‌گذشت.) به‌روزرسانی نشده بود که این یعنی حتی اگر گوشی پرچم‌دار شرکت‌های بزرگی غیر از گوگل را خریداری کنید، باز هم مجبورید برای تجربه‌ی جدیدترین نسخه‌ی اندروید روی دستگاه خود، ماه‌ها صبر کنید. 

البته راه دیگری نیز برای دریافت سریع به‌روزرسانی‌ها وجود دارد که کمتر پیشنهاد می‌شود، درست حدس زدید؛ منظورمان کاستوم رام است.

کاستوم رام‌ها

اندروید سیستم‌عاملی متن‌باز (Open Source) است و این یعنی کاربرانش می‌توانند کد منبع (Source Code) آن را بردارند و با اعمال تغییراتی در آن، نسخه‌ی ویژه‌ی خودشان را که از آن به‌عنوان «کاستوم رام» (Custom ROM) یاد می‌شود، منتشر کنند. اگر گوشی‌تان دستگاهی با محبوبیت بالا است، به احتمال زیاد، دیگر کاربران اندروید از مدتی پیش کار روی کاستوم رام آن گوشی را آغاز کرده‌اند. اگر با کاستوم رام‌ها آشنا نیستید و تاکنون از آن‌ها استفاده نکرده‌اید، LineageOS می‌تواند انتخاب مناسبی برایتان باشد.

با این‌همه، کاستوم رام‌ها پشتیبانی رسمی نمی‌شوند و برای نصب کردن و مدیریت آن‌ها روی دستگاه خود، باید برخی کارها را انجام دهید که عموماً از آنچه یک کاربر نسخه‌ی معمولی اندروید باید انجام دهد، بیشتر و پیچیده‌تر هستند. البته این موضوع مانع استفاده از کاستوم رام‌ها نمی‌شود و بسیاری از علاقه‌مندانِ دنیای اندروید، عاشق استفاده از کاستوم رام روی گوشی خود هستند.

کاستوم رام‌ها، توانایی خرید دستگاهی که دوست دارند را به گیک‌های اندرویدی می‌دهند تا بتوانند  نسخه‌ای خام‌تر از اندروید (نسبت به نسخه‌ی معمولی) را روی آن نصب کنند. نسخه‌ای که دیگر شخصی‌سازی‌های نرم‌افزاری شرکت سازنده را در بر نمی‌گیرد و سیستم‌عامل دستگاه را به جدیدترین نسخه به‌روزرسانی می‌کند. احتمال ساخت کاستوم رام برای گوشی‌های محبوب اندرویدی بسیار بیشتر از دیگر گوشی‌ها است، با این‌حال هرچه زمان می‌گذرد، سازندگان گوشی‌ها، امکان دسترسی به کد منبع را به‌منظور ساخت کاستوم رام، برای توسعه‌دهندگان و هکرهای رام، بسیار سخت‌تر از قبل می‌کنند. 

اگر علاقه‌مند به استفاده از کاستوم رام هستید، بهترین راه این است که در انجمن‌های XDA Developers به جستجو بپردازید. نکته‌ی جالب این است که حتی گوشی‌های سری پیکسل هم کاستوم رام دریافت می‌کنند و کاربران آن‌ها به نصب کاستوم رام‌ها، علاقه‌ی زیادی نشان می‌دهند.

هنگام خرید گوشی جدید، از چه چیزهایی اجتناب کنیم؟

اگر قصد دارید برای خرید گوشی جدید اقدام کنید و انتشار به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری اندرویدی برایتان اهمیت خاصی دارد، نه‌تنها نکته‌های مهمی وجود دارد که باید آن‌ها را رعایت کنید، بلکه محصولاتی نیز هستند که نباید سراغ آن‌ها بروید.

اگر دریافت به‌روزرسانی جزو مواردی است که به آن اهمیت می‌دهید، هیچ‌گاه سراغ خرید گوشی‌های ارزان‌قیمت نروید. مطمئناً به یاد دارید که پیشتر در همین مقاله به نبود انگیزه‌ی کافیِ سازندگان، برای به‌روزرسانی گوشی‌های قدیمی که محبوبیت کمتری دارند، اشاره کردیم.

اگر محصولی که خریداری می‌کنید، زیر ۵۰۰ دلار قیمت داشته باشد، به احتمال بسیار زیاد با مشکل مربوط به دریافت‌نکردن به‌روزرسانی جدید اندروید مواجه خواهید شد. هرچه قیمت گوشی از این مقدار پایین‌تر بیاید، احتمال انتشار به‌روزرسانی نرم‌افزاری برای آن، کمتر می‌شود.

در این بین ممکن است گوشی‌های سری موتورلا  از این قضایا مسثتنی باشند. نمی‌توان از موتورلا انتظار داشت که از محصولی اقتصادی مثل Moto E همچون پرچمداری نظیر Moto Z پشتیبانی کند، اما این شرکت همواره نشان داده است که پشتیبانی خوبی از محصولاتش می‌کند.

هرچه محصولی که می‌‌خواهید بخرید گران‌قیمت‌تر و محبوب‌تر باشد، احتمال انتشار به‌روزرسانی نرم‌افزاری جدید برای آن بیشتر است اما تا زمانی که پیکسل‌های گوگل را نخرید، هیچ تضمینی برای انتشار جدیدترین نسخه‌ی اندروید روی دستگاهتان وجود ندارد، اما حداقل بیایید نیمه‌ی پر لیوان را ببینیم: اندروید دست شما را در این زمینه باز می‌گذارد تا خودتان انتخاب کنید.