گیوه بافی
گیوه بافی یکی از ارزشمندترین و زیباترین صنایع دستی کشورمان ایران است. متاسفانه اطلاعات دقیقی از تاریخچه و تکامل این پاپوش زیبا در دست نیست. تنها منابعی که به تاریخ این پاپوش اشاره کردند یکی تاریخ نویس معروف سال 1105 میلادی البلخی است که به گفته او غندیجان فارس (جمیله) امروزی در صنعت گیوه بافی مشهور بوده و همچنین مستوفی تاریخ نگار در سال 1340 میلادی از آنجا دیدن کرده و می‌نویسد پیشه گیوه بافی در اوج تکامل بوده است. دیگری در کتاب شیراز نامه ابوالعباس زرکوب شیرازی در سال‌های پیش از 754 قمری از بازار گیوه شیراز یاد شده است. در مکاتبات خواجه رشیدالدین فضل الله، گیوه به عنوان یکی از محصولات عمده کازرون یاد شده.
در دوره صفوی افراد متعلق به طبقه بالای جامعه اغلب از کشورهای چرم و مردم عادی از گیوه استفاده می‌کردند. همچنین در همین دوره است که شاهد تغییر در شکل و ساختار گیوه هستیم. گیوه دوزان آن زمان تلاش می‌کردند تا کارایی گیوه‌ها را با موقعیت اقلیمی ساکنان هر منطقه تطابق دهند.
تعریف
معروف ترین نوع کفش دست دوز در تمام نقاط ایران، این پاپوش است که حتی در روزهای گرم سال توسط شهرنشینان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کفش بسیار سبک و بادوام و مناسب پیاده روی‌های طولانی در مسیرهای ناهموار است. گیوه از دو قسمت رویه و کفه تشکیل میشود. برای کفه معمولا از لاستیک و چرم، و برای رویه از نخ پنبه‌ای یا ابریشمی استفاده میشود. تا قبل از پیدایش صنعت لاستیك سازی، گیوه كش ها زیر كلاش ها را از پوست گاومیش تهیه می نمودند و رویه آن را از نخ کتانی یا ابریشمی می بافتند.
به این ترتیب می توان گفت گیوه نوعی پای پوش دست ساز و سنتی ایران است که رویه آن را از ریسمان و نخ پرگ (یعنی ریسمان های پنبه ای بافته و فشرده)، و زیره یا ته آن را گاه از چرم و بیشتر از لته های به هم فشرده و درهم کشیده می سازند. گیوه در عین راحتی برای آب و هوای گرم و خشک بسیار مناسب است. گیوه یک زیره پارچه ای به نام شیوه دارد که دوام و مقاومت آن بسیار زیاد است. جلوگیری از تعریق پا در فصول گرم سال و همچنین احساس راحتی و خنکی در پا، این پای پوش را به یکی از پر طرفدار ترین کفش ها بدل کرده است.
همه مراحل تولید گیوه با دست انجام می‌گیرد. مواد اولیه گیوه نخ قالی و ضایعات چرم است. رویه آن با سوزنی به جوالدوز و به دست زنان بافته میشود و کفی به آن با کمک ابزاری به نام تخت به دست مردان به اصطلاح آجیده میشود. رویه این پاپوش در صورت نیاز با استفاده از سیریش عایق میشود تا در کشتزارها مانع نفوذ آب به درون آن شود.
رنگ‌ها در گیوه
رنگ های آبی ، قرمز ، سفید ، استخوانی ، سیاه رنگ هایی هستند که در تهیه گیوه به کار برده می‌شوند.
رنگ های آبی و قرمز و سفید : کاربرد این رنگ‌ها در تخت گیوه است. قبلاً تخت گیوه ها فقط به رنگ سفید بود. رویه گیوه مردانه معمولاً سفید و برای بافت گیوه های زنانه از نخ های رنگین و گاهی از انواع منجوق نیز استفاده میشود.
رنگ استخوانی : رنگ پاشنه و نوک تخت گیوه به دلیل استفاده از نری گاو كه بعد از خشک شدن حالت استخوانی می گیرد به رنگ استخوانی است.
رنگ سیاه : رنگ موی بز كه در پرگاما به كار می رود سیاه است این رنگ در زیر رویه قرار می گیرد و هرگز دیده نمی شود.