با وجود سال‌‌ها تلاش دانشمندان برای دستیابی به انرژی گداخت هسته‌‌ای قابل‌‌استفاده، هنوز دستاورد چشمگیری در این عرصه حاصل نشده است؛ بااین‌حال، هنوز برخی بر این باور هستند که این رؤیا روزی محقق خواهد شد.

اما گویا اخبار خوبی در انتظار رؤیای تولید انرژی از روش گداخت سرد (cold fusion) نیست. این ایده باهدف تولید یک منبع انرژی جدید شکل گرفته بود که بتواند در دمای اتاق نیز قادر به تولید انرژی از فرایند گداخت یا همجوشی باشد.

چند روز پیش، گوگل نتایجی دلسردکننده از  پروژه‌‌ای را منتشر کرد که با وجود صرف سال‌‌ها زمان و میلیون‌‌ها دلار هزینه با شکست مواجه شده است. گفته می‌‌شود گرچه تمامی ابعاد پروژه‌‌ی مذکور با شکست مواجه نشده، اما پژوهش‌های تازه به‌‌کلی بشر را برای تولید انرژی از همجوشی سرد ناامید کرده است.

معضل همجوشی

به‌‌طور ساده می‌‌توان گفت همجوشی زمانی رخ می‌‌دهد که هسته‌‌ی دو اتم با پیوند به یکدیگر یک هسته‌‌ی واحد را شکل دهند؛ پدیده‌‌ای که با تولید مقادیر زیادی انرژی همراه است. این همان فرایندی است که مسئول درخششخورشید و میلیاردها میلیارد ستاره‌‌ای است که در آسمان بی‌‌کران می‌بینید. اگر ما بتوانیم این انرژی را مهار کنیم؛ به‌‌احتمال قوی می‌‌توان گفت این منبع جدید، توانایی تأمین انرژی نامحدود و پاک را برای تمام جهان خواهد داشت.

مشکل اینجا است که نتایج تلاش‌‌های فعلی تابه‌‌امروز نشان می‌‌دهد که شبیه‌‌سازی این فرایند روی زمین بیشتر از آنکه تولیدکننده‌‌ی انرژی باشد، تنها مصرف‌‌کننده‌‌ی آن است.

انرژی همجوشی مفهومی بسیار جذاب به‌‌نظر می‌‌رسد؛ اما شاید از آن جذاب‌‌تر، مفهوم همجوشی سرد باشد؛ چراکه درصورت موفقیت، ما قادر به مهار انرژی همجوشی در شرایطی ایمن‌‌تر و البته ارزان‌‌تر خواهیم بود. در سال ۱۹۸۹، دو دانشمند ادعا کردند که به موفقیت‌هایی در انجام همجوشی سرد دست یافته‌اند و این امید را در دل بشر زنده کردند که به‌‌زودی می‌‌توان این شکل از انرژی را مهار کرد.

اخبار بد

متاسفانه این ادعا نادرست از آب درآمد. بااین‌حال، رؤیای مهار انرژی گداخت سرد همچنان در اذهان زنده بود و در سال ۲۰۱۵، حتی غول فناوری جهان نیز تصمیم به راستی‌‌آزمایی این پدیده آن‌‌هم در مقیاس پژوهش‌های بسیار دقیق گرفت.

برای رسیدن به این هدف، گوگل بودجه‌‌ای ۱۰ میلیون دلاری برای انجام یک سری آزمایش‌‌ها ازسوی ۳۰ پژوهشگر در نقاط مختلف جهان اختصاص داد و از آن‌‌ها خواست که سه روش پیشنهادشده برای گداخت سرد را مورد بازبینی قرار دهند. این پژوهشگران از آن زمان تاکنون، بیش از ۱۰ مقاله‌‌ی مجزا در ارتباط با این پژوهش‌ها منتشر کرده‌‌اند. اما مقاله‌‌ی روز دوشنبه ژورنال علمی نیچر به‌‌مثابه آب سردی بر آتش شور و اشتیاق دانشمندان امیدوار به این پژوهش‌های تازه‌‌ بود: «ابدا هیچ‌‌نشانه‌‌ای مبنی بر وجود چنین پدیده‌‌ای وجود ندارد.»

در جستجوی سراب

این اخبار ممکن است به‌‌شدت ناامیدکننده باشند؛ اما همان‌‌گونه که در سرمقاله‌‌ی نیچر نیز آمده، این سرمایه‌‌گذاری گوگل برای هیچ هم نبوده است. آن‌گونه که در جمع‌بندی این مقاله آمده است:

این پروژه مواد، ابزار و بینش‌‌های تازه‌‌ای به‌‌وجود آورد؛ مانند حرارت‌‌سنج‌‌هایی که در شرایط نامساعد، عملکرد مطمئنی دارند یا تکنیک‌‌هایی که برای تولید یا توصیف خواص فلزهای هیبریدی به‌‌کار می‌‌روند. این دستاوردها برای سایر پژوهش‌‌های حوزه‌‌ی انرژی و گداخت نیز مفید خواهند بود. اما اینکه آیا این دستاوردهای جانبی می‌‌توانند توجیه‌ای برای این حجم سرمایه‌‌گذاری و تلاش مستمر در راه امیدی واهی باشند، خود موضوعی قابل‌‌تامل است؛ دیدگاه‌‌ها ممکن است متفاوت باشند.