تلاش پژوهشگران برای نجات خفاش‌ها در آمریکا
پردیس فناوری کیش_طرح مشاوره تخصصی صنعت و مدیریت_گروه محیط زیست:
هجوم یک بیماری در آمریکای شمالی موجب مرگ میلیون‌ها خفاش شده است. پژوهشگران برای نجات آن‌ها در تلاش هستند.
زیست‌شناسان با امید اینکه بتوانند گونه‌های مختلف خفاش‌ها را از هجوم قارچ ویرانگری که عامل سندرم بینی سفید است، نجات دهند، درحال جستجوی غارها و معادن متروکه در غرب آمریکا هستند. این پژوهشگران که متشکل از پنج زیست‌شناس حیات وحش هستند، از مسیرهای دشوار کوهستانی عبور می‌کنند تا به معادن متروکه برسند؛ جایی‌که محل خواب زمستانی خفاش‌ها است.
آن‌ها در حالی‌که چراغ قوه‌هایی روی کلاهشان نصب است، چندصد متر درون غارها رفته و به‌دنبال خفاش‌ها شکاف‌های تونل‌های تیره و تاریک را جست‌وجو می‌کنند. وقتی به یک خفاش می‌رسند، به آرامی او را از دیواره‌ی غار جدا کرده و در کیسه‌ی پارچه‌ای سفیدی می‌گذارند.
در خلال بررسی در ماه نوامبر، خفاش‌ها در مرحله‌ی قبل از خواب زمستانی بودند و با پاهای کوچک قلاب‌مانند خود به سنگ‌های خاکستری دیواره‌ی غار چسبیده بودند و به‌آرامی نفس می‌کشیدند. آن‌ها اکنون کاملا در حالت خواب زمستانی فرو رفته‌اند. کاترین جی هاس، پژوهشگر دانشگاه ایالتی مونتانا می‌گوید: آن‌ها ازلحاظ زیست‌شناسی جالب هستند. آن‌ها واقعا موجودات جذابی هستند.
متاسفانه آینده‌ی این موجودات جذاب، کاملا نامطمئن است. پژوهشگران در یک تلاش قاره‌ای، مناطق مختلف آمریکای شمالی را برای مطالعه‌ی رفتار این بیماری در جمعیت‌های محلی خفاش‌ها مورد جست‌وجو قرار دادند. سندرم بینی سفید یکی از بیماری‌های جدی حیات وحش در دوران مدرن است. از سال ۲۰۰۶، این بیماری موجب مرگ میلیون‌ها خفاش شد و چندین گونه را در معرض انقراض قرار داد. سندرم بینی سفید که توسط قارچ Pd (Pseudogymnoascus destructans) ایجاد می‌شود، به شکل لکه‌هایی روی بینی و بال خفاش‌ها ظاهر می‌شود.
در طول دهه‌ی گذشته، سازمان‌های مختلف دولتی و غیردولتی در سرتاسر کشور آمریکا در تلاش برای پیشگیری از هجوم این بیماری و یافتن راه‌حلی برای نجات ۴۷ گونه خفاشی که در آمریکای شمالی وجود دارند، دست به‌کار شدند؛ اما متاسفانه سندرم بینی سفید تاکنون دربرابر این تلاش‌ها مقاومت کرده است.
پس از اینکه حدود ۳۰ خفاش از دیوار‌های معدن جمع‌آوری شدند، پژوهشگران از تونل خارج شدند و لباس‌ها و تجهیزات خود را برای جلوگیری از انتشار قارچ به مناطق دیگر، ضدعفونی کردند. آن‌ها کیسه‌ها را به تریلر بدون پنجره‌ای که مجهز به یک دستگاه MIR و تنفس‌سنج بود، منتقل کردند و اندازه‌گیری‌های مختلفی نیز روی خفاش‌ها انجام دادند. سارا اولسون از اعضای انجمن حفاظت از حیات وحش گفت:
این پژوهش به ما می‌گوید که کدام خفاش‌ها حساس و کدام خفاش‌ها مقاوم هستند. این امر به ما در تعیین یک راهبرد حفاظتی و مداخله‌ای دربرابر این بیماری کمک خواهد کرد.
این بیماری در سال ۲۰۰۶ در غاری در شوهاری کانتی در حوالی آلبانی (در نیویورک) کشف شد و به احتمال زیاد به‌صورت تصادفی از اوراسیا وارد این منطقه شده بود. از آن زمان به‌بعد، این پاتوژن حداقل در ۳۶ ایالت و هفت استان کانادا پخش شد و کلنی‌های بی‌شماری از خفاش‌ها را از بین برد. پژوهشگران صحنه‌هایی را توصیف کرده‌اند که کف غار پر از لاشه‌ی خفاش‌ها بوده است. گاهی حتی هزاران خفاش فقط در یک غار مرده بودند. تاکنون بیش از ۶ میلیون خفاش در کانادا و آمریکا از بین رفته‌اند. از دست دادن آن‌ها می‌تواند پیامدهایی داشته باشد: خفاش‌ها دارای نقش اکولوژیکی مهمی هستند. در برخی از مناطق به گرده‌افشانی گیاهان کمک می‌کنند و نیز در کنترل پشه‌ها و دیگر حشرات نقش دارند. سندرم بینی سفید با سرعتِ یک ایالت در سال، در حال پیشروی در مناطق مختلف آمریکای شمالی است.
سندرم بینی سفید، آب بدن خفاش‌ها را خشک می‌کند و موجب می‌شود که آن‌ها به‌طور مداوم برای نوشیدن آب از خواب زمستانی بیدار شوند و انرژی را که برای گذراندن این دوره نیاز دارند، مصرف کنند. با این سرعت شیوع، در چند سال آینده این بیماری به هزاران غار و معدن متروکه‌ی سرتاسر کوهستان‌های راکی که محل خواب زمستانی خفاش‌ها است، خواهد رسید. جاناتان ریچارد، معاون هماهنگی برنامه‌ی سرویس حیات‌وحش و ماهی می‌گوید:
احتمال عفونی شدن خفاش‌هایی که در حال خواب زمستانی‌اند، بیشتر است.
زیست‌شناسان، جست‌وجو در غارهای غرب آمریکا را آغاز کرده‌اند تا ببیند که در طول این زمستان عفونت به کدام مناطق رسیده است. اکولوژی خفاش‌ها در غرب وحشی نسبت به مناطق مرطوب شرق آمریکا، متفاوت است. دانشمندان اعتقاد دارند شاید با درک بهتر فیزیولوژی خواب زمستانی خفاش‌ها، بتوان روش مبارزه با این بیماری را پیدا کرد. بااین‌حال، برخی از کارشناسان باتوجه‌به میزان ویرانگری این بیماری بر این باورند که تلاش برای مقابله با آن سودی ندارد و اتلاف هزینه است.
انجمن غارشناسان آمریکا که گروهی از کاوشگران غارها هستند که برای حفاظت از غارها نیز مطالعه و تلاش می‌کنند، مخالف این نوع تلاش‌ها و به‌ویژه بستن غارهای عمومی به‌منظور پیشگیری از انتشار بیماری هستند. مرلین تاتل، کارشناس خفاش در تگزاس نیز فکر می‌کند که این تلاش چندسازمانی برای ازبین‌بردن بیماری کاری است که ممکن است به خفاش‌ها آسیب برساند. اختلال ایجاد کردن در خواب زمستانی آن‌ها، یعنی اضافه کردن استرس در زمانی‌که آن‌ها توانایی تحمل آن را ندارند. او گفت:
هیچ راه عملی برای توقف این بیماری و رهایی آن در حیات وحش وجود ندارد. این بیماری هم‌اکنون در هزاران سرپناه خفاش‌ها وجود دارد. این بیماری باید دوره‌ی خود را بگذارند. ما در حالی‌که به‌دنبال یافتن راه درمان هستیم، پول را هدر می‌دهیم. ما باید پول خود را برای ایجاد حداکثر حفاظت از خفاش‌هایی کنیم که جان سالم به در برده‌اند و سرمایه را برای بازیابی مجدد جمعیت آن‌ها صرف کنیم.
وقتی آن‌ها به خواب بزرگ خود وارد می‌شوند، یعنی از ماه نوامبر تا آوریل، در حالت سستی به سر می‌برند. برای یک دوره‌ی سه هفته‌ای، فرایندهای حیاتی بدن آن‌ها مانند ضربان قلب، تنفس و غیره به‌شدت آهسته می‌شود. ضربان قلبی که در حالت عادی ۷۵۰ ضربان در دقیقه است، در این حالت به ۱۵۰ ضربه در دقیقه می‌رسد. پس از آن، آن‌ها برای دو روز از خواب برخاسته و فعالیت‌هایی انجام می‌دهند و سپس دوباره به حالت خواب فرو می‌روند.
اما خفاش‌های آلوده به‌جای اینکه هر سه هفته یک بار بیدار شوند، هر هفت روز یکبار بیدار می‌شوند، زیرا بیماری بینی سفید موجب از دست رفتن آب بدن آن‌ها می‌شود و آن‌ها نیاز به آب پیدا می‌کنند. اگرچه مدت‌زمان بیداری آن‌ها کوتاه است، اما ازنظر فیزیولوژیکی بسیار هزینه‌بر است. ناتان دبلیو فولر، یکی از پژوهشگران این گروه می‌گوید:
در جریان این خواب، آن‌ها تقریبا هیچ انرژی مصرف نمی‌کنند اما درهنگام بیداری مقدار زیادی انرژی می‌سوزانند. حتی اگر زمان بیداری ۵ درصد از کل زمان آن‌ها باشد، ولی ۹۵ درصد از انرژی آن‌ها را مصرف می‌کند.
مصرف انرژی بیشتر موجب تهی شدن ذخایر چربی می‌شود که برای گذراندن خواب زمستانی به آن نیاز دارند و آن‌ها طی این دوره بسیار لاغر می‌شوند. این خفاش‌ها ممکن است در غار بمیرند یا اینکه به‌دنبال غذا به سمت دنیای بیرون از غار بروند؛ جایی که پوشیده از برف است و در آن زنده نخواهند ماند. به‌همین خاطر است که این پژوهشگران هزینه‌ی زیادی را صرف تجهیزات گران‌قیمت و پیشرفته‌ای کرده‌اند تا بتوانند اسرار خواب زمستانی خفاش‌ها را کشف کنند. دکتر فولر با تاکید روی تجهیزات پیشرفته‌ای که همراه خود داشتند، گفت: «ما حتی می‌توانیم تنفس‌سنجی را روی یک مگس معمولی نیز انجام دهیم.»
علاوه‌بر‌این، پستانداران کوچک در یک لوله‌ی شفاف خاص وارد یک دستگاه MRI شدند. طی چند دقیقه، توده‌ی ماهیچه، چربی و سطوح آب بدن آن‌ها اندازه‌گیری شد. دکتر ریچارد گفت:
وقتی خط پایه‌ی داده‌ها ایجاد شد، ما می‌توانیم در منطقه‌ای نظیر این منطقه که هنوز بیماری به آن نرسیده است، یک مدل پیش‌بینی کننده‌ی مبتنی بر اکولوژی، فیزیولوژی، ژنتیک و شیمی پوست تهیه کنیم.
زیست‌شناسان قرار دادن غذا در غارها، تغذیه‌ی خفاش‌ها با پروبیوتیک‌ها و الکترولیت‌ها یا درمان‌های شیمیایی پوستی را برای کشتن قارچ‌ها درنظر گرفته‌اند. آن‌ها همچنین درباره‌ی رطوبت‌گیر صحبت کرده‌اند. آن‌ها در برخی از غارها از مواد ضدقارچی مانند B-23 که از آناناس‌های وحشی به‌دست می‌آید، استفاده کردند. ریچارد می‌گوید: «نور فرابنفش می‌تواند در آزمایشگاه قارچ‌ها را از بین ببرد اما یک طرح عملی در این زمینه نداریم.»
دکتر تاتل هشدار می‌دهد که چنین آزمایش‌هایی ممکن است به انحراف بروند. او می‌گوید:
استفاده از چیزی برای کشتن قارچ‌ها، دیگر قارچ‌ها یا میکروارگانیسم‌های موجود در غار را نیز خواهد کشت و این امر موجب آغاز واکنش‌های زنجیره‌ای و مشکلاتی می‌شود که درمقایسه‌با مشکلاتی که در ابتدا با آن رو‌به‌رو بودیم، بزرگ‌تر هستند. همچنین خفاش‌های درمان‌شده ممکن است، دوباره آلوده شوند.
موضوع دیگری که وجود دارد این است که تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین نیز شاید روی آینده‌ی خفاش‌ها و این بیماری اثرگذار باشد، هرچند هنوز زود است که بتوانیم چگونگی آن را توضیح دهیم. دکتر فولر می‌گوید:
دمای غار معادل میانگین دمای بیرون از غار است. اگر وقتی خفاش‌ها خوابند، هوا گرم‌تر شود، آن‌ها انرژی بیشتری مصرف خواهند کرد. تغییرات اقلیمی ممکن است تأثیرگذار باشند.